پایگاه خبری تحلیلی دلستانه:
حدود یک هفته از اعتراضات مردم خوزستان به مشکل کمبود آب و خشکسالی می گذرد و در این مدت تقریبا تمام کارشناسان و فعالان سیاسی و اجتماعی که در مورد مشکلات خوزستان اظهار نظر کرده اند در یک مورد اتفاق نظر دارند. قریب به اتفاق آنها سدّ سازی های دولت های قبل و انتقال آب از سرچشمه های این استان به فلات مرکزی را عمده دلیل بحران آب در خوزستان می دانند.
به گزارش جماران، حتی فیلم و کلیپ هایی مربوط به سال های قبل دست به دست می شود و از جمله آنها اظهارات جاسم شدیدزاده نماینده مردم اهواز در مجلس ششم است که آن زمان در حضور وزیر وقت نیرو، یعنی حبیب الله بیطرف، هشدار داده بود که «وقتی آب را از سر شاخه های کارون بزرگ به یزد، کرمان، قم، محلات و جاهای مختلف می برید مطمئنا شهرستان های پایین دست در آینده نزدیک با مسائل و بحران های اجتماعی مواجه خواهند شد. میلیاردها تومان هزینه می کنند که آب را از سرشاخه ها بردارند و به این مناطق ببرند. آیا منافع ملی این طور تعریف می شود؟!»
یکی دیگر از این اظهارنظرهایی که اخیرا در فضای مجازی منتشر شده کلیپی از سخنرانی محمدحسین پاپلی یزدی، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، در سال ۹۴ است که تأکید دارد «۳۰ سال تمام، فقط ۳ درصد بودجه وزارت نیرو درباره آب زیرزمینی بوده است. برای اینکه شرکت های گردن کلفت مشاور نمی توانستند در آب های زیرزمینی و مدیریت آب های زیرزمینی پروژه های میلیاردی بگیرند، ۹۷ درصد از بودجه به سمت آب های سطحی رفته است. رفته اند سدّ و شبکه بسازند که میلیاردها پول در آن است و صنایع بزرگی پشت آن جمع شده است».
در گفت و گو با حبیب الله بیطرف، وزیر نیرو در دولت اصلاحات، سعی کردیم پاسخ این ابهامات و دلایل مشکلات امروز خوزستان در زمینه کمبود آب را بپرسیم.
مشروح گفت و گو با بیطرف را در ادامه می خوانید:
*برخی تلاش دارند بگویند مشکل آب خوزستان زمان وزارت شما در دولت آقای خاتمی هم وجود داشته و طرح هایی که در دوره شما اجرا شده ناموفق بوده و این قضیه به وضع کنونی کشیده شده است. نظر شما در این خصوص چیست؟
خیر؛ عملا خلاف این بوده است. بیشترین خدمات به استان خوزستان در میان دولت های قبل و بعد از انقلاب، زمان دولت آقای خاتمی انجام گرفته و سدّهای کرخه، کارون ۳، کارون ۴، توسعه سدّ شهید عباس پور، سدّ رامشیر، شبکه های آبیاری و زهکشی و نیروگاه حرارتی آبادان زحمات دولت آقای خاتمی است. اگر اینها نبود الآن اصلا خوزستان قابل سکونت نبود.
مشکل امسال که عده ای می خواهند گردن دیگری بیندازند بحث «خشکسالی» است. بارندگی امسال ۵۲ درصد کمتر از سال گذشته و ۴۰ درصد کمتر از متوسط بارندگی سال های گذشته است. یعنی آورد کارون بزرگ که ۲۴ میلیارد متر مکعب در سال است، امسال حدود ۱۴ میلیارد متر مکعب بوده و ۱۰ میلیارد متر مکعب آب کمتری به خوزستان آمده و این امر مهمی است که اگر تا الآن هم اداره شده ناشی از ذخایر سدّها بوده است.
البته این دولت هم خیلی ضعیف عمل کرده و به خاطر اینکه در زمستان کمبود سوخت داشتند آب سدّهای کارون را رها کردند که این آب ها نباید رها می شد. ولی اگر طرح های دولت آقای خاتمی نبود تا کنون دشت های حاصلخیز خوزستان کاملا خشک شده بود.
*زمان وزارت شما یک سری طرح های آبرسانی مثل «آب حیات» انجام شد که کارشناسان خوزستانی تأکید دارند این طرح هم از جمله طرح های ناموفق و هزینه بی فایده از بیت المال بوده است. نظر شما در این خصوص چیست؟
خیر؛ پروژه انتقال آب از گتوند به آبادان و خرمشهر را داشتیم که اجرا شد و مقداری آب این خط انتقال را به شادگان بردند و آن طرح در حد انتظارات خودش کارآیی داشت و بحران آن موقع را برطرف کرد. اما مدیریت ها در هر مقطعی کاری می کنند که باید ادامه پیدا کند و مدیریت های بعدی هم باید بر همان روال باشند نه اینکه به دنبال کارهای تبلیغاتی بروند و آخر کار بخواهند دیگران را مورد اشاره قرار دهند.
انتقال آب نه تنها در جنوب بلکه در خیلی از مناطق شمالی و شرقی انجام گرفته است
*برخی از کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل کمبود آب خوزستان انتقال آب این استان به شهرهای مرکزی ایران مثل کرمان، اصفهان و یزد است و در چند روز اخیر مطالب فراوانی در این خصوص گفته و نوشته شده است. نظر شما در خصوص انتقال آب از سرچشمه ها به فلات مرکزی ایران چیست؟
برای نیاز شُرب و تا حدودی صنایع، در برنامه ریزی های بلند مدت کشور انتقال آب حوضه به حوضه مطرح هست و این نه تنها در جنوب ایران بلکه در خیلی از مناطق شمالی و شرقی انجام گرفته و پروژه های انتقال آب گسترده ای در ایران اجرا شده است. انتقال آب از زرینه رود به تبریز، از چاه نیمه به زاهدان، از سدّ دوستی به مشهد با ۳۰۰ کیلومتر طول لوله و از سدّ کوثر در استان کهگیلویه و بویراحمد به همه شهرهای مسیر از بهبهان تا بندر لنگه در هرمزگان با ۷۶۰ کیلومتر لوله از جمله این طرح ها است.
{آب انتقال داده شده} برای کشاورزی استفاده نمی شود، عمدتا برای شُرب و مقداری هم صنعت است
اگر این آب برای شُرب استفاده شود هیچ کس مشکلی ندارد، اما مشکل آنجا است که برای مصارف صنعتی و کشاورزی آب خوزستان را به مرکز ایران منتقل می کنند.
برای کشاورزی استفاده نمی شود، عمدتا برای شُرب و مقداری هم صنعت است؛ کسانی که گفته اند برای کشاورزی است اشتباه می گویند و جوّسازی است. کارون بزرگ سالیانه ۲۴ میلیارد متر مکعب آورد دارد و مصرف تمامی اراضی کلاس یک و دو و سه کشاورزی و مصارف شُرب و صنعت استان خوزستان به کمتر از ۲۰ میلیارد متر مکعب نیاز دارد و مابقی مازاد است و باید به خلیج فارس برود.
دولت -هم قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب- این را برنامه ریزی کرده است. مجموع طرح های انتقال آب به فلات مرکزی، عمدتا اصفهان، کمتر از یک میلیارد متر مکعب است. ما در کارون بزرگ بیش از ۴ میلیارد مازاد آب داریم که هر سال به خلیج فارس می رود. این آب را چه کار کنیم؟ یک میلیارد از آن برای نیاز ضروری فلات مرکزی یعنی استان های اصفهان، کرمان و یزد برنامه ریزی شده که کار خیلی عاقلانه و کارشناسی است و در همه دنیا صورت می گیرد. در دنیا انتقال های آب در فواصل هزار کیلومتری هم صورت گرفته است.
علت دیگر بحث خشکسالی است. بارندگی امسال ۵۲ درصد از سال گذشته و نزدیک ۴۰ درصد از میانگین سال های گذشته کمتر بوده است. وقتی این مقدار آب کم باشد معلوم است که خشکسالی اثر می کند. در همه کشورها، حتی اروپایی سال های کم باران بخشی از اراضی کشاورزی را نمی کارند و بیمه خسارت می دهد. در ایران باید این برنامه ریزی ها صورت بگیرد نه اینکه در سال «فوق العاده خشک»، همه تصور مصارف ترسالی داشته باشند. مثلا در هیچ جای دنیا هیچ کارشناسی اجازه نمی دهد که در اقلیم های خوزستان و اصفهان برنج بکارند و برنج فقط برای گیلان و مازندران است. متأسفانه امسال در این استان ها به مقدار زیادی برنج کاشته اند.
تحت فشار سیاسی مدیریت برنامه ریزی مصرف آب را به هم زده‌اند
در زمستان سال گذشته با اینکه خشکسالی بوده ولی آب سدّهای کارون را برای تولید برق باز کردند. این کار اشتباهی بوده است
*همان طور که اشاره کردید در پشت سدّ کرخه خشکسالی است. اما در دو سه روز اخیر خروجی سدّ کرخه افزایش پیدا کرده است. به نظر شما این موضوع در دو سه ماه آینده خوزستان را با مشکل جدی تر از امروز مواجه نمی کند؟
قطعا این کار را می کند. تحت فشار سیاسی مدیریت برنامه ریزی مصرف آب را به هم زده اند. کما اینکه در زمستان سال گذشته هم با اینکه خشکسالی بوده ولی آب سدّهای کارون را برای تولید برق باز کردند. این کار اشتباهی بوده است. تصمیمات اشتباه و برنامه ریزی هایی که مقداری تحت فشارهای اجتماعی و سیاسی صورت می گیرد، کار را خراب می کند. به جای اینکه به مردم بگویند امسال به دلیل خشکسالی تولید برق آبی محدود است و باید در زمان های پیک تابستان انجام بگیرد، این اشتباهات وجود داشته است.
الآن مردم از هر جهت ناراضی هستند و سر هر مسأله یک معضل اجتماعی پیش می آید و جریان های ضد انقلاب هم دنبال ایجاد شکاف در بین اقشار و استان های کشور هستند. این برنامه ریزی های دشمنان را هم باید در نظر گرفت و کاری نکرد که آنها به اهدافشان برسند و مردم ایران هم دلگیر شوند و ناراحتی آنها شدت پیدا کند.
