عربستان سعودی و ایران به سمت سازش با هم در حال حرکت هستند. حمله یازدهم اکتبر به یک نفتکش ایرانی در آب‌های دریای سرخ در ساحل عربستان سعودی باعث ایجاد اصطکاک بیشتر در منطقه‌ شد و ترس از جنگ را با توجه به تنش‌های کنونی بیشتر کرد.

 

تاکنون هیچ کسی مسئولیت این حمله را برعهده نگرفته است. تهران علیرغم تنش‌های میان ایران و اسرائیل و آمریکا تاکنون کسی را متهم به این حمله نکرده است.

 

 

شرکت ملی نفتکش ایران که صاحب کشتی مورد نظر است، تأیید کرد که پوسته آن کشتی توسط دو انفجار جداگانه در بندر جده سعودی مورد آسیب قرار گرفته است، اما این موضوع را که این حمله از عربستان صورت گرفته است را تایید نکرد.

 

علاوه بر این، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، گفت که کمیته‌ای در حال بررسی این حادثه برای تعیین مقصر این حادثه است. همه این‌ها نشان می‌دهد که ایران می‌خواهد تنش‌ها را کاهش دهد.

 

با این وجود، فقط زمان می‌تواند نشان دهد در روزهای آینده در خلیج فارس چه اتفاقاتی رخ خواهد داد. آنچه آشکار است این است که اگر ایران بخواهد برای مقابله با انزوا، مجدداً به جامعه جهانی بپیوندد و اگر عربستان و متحدان خلیج فارس به دنبال توسعه اقتصادی و اجتماعی دیگری باشند، نمی‌توانند وضعیت فعلی عدم‌اطمینان، بی‌اعتمادی و سردرگمی را ادامه دهند. تنها بازگشت به دیپلماسی آرام و هدفمند -با کمک میانجی‌ها- می‌تواند اختلاف‌های بین دو طرف را بهبود بخشد و از مهم‌ترین جنگ در تاریخ جلوگیری کند.

 

 

غیرممکن است که عربستان سعودی برای انتقام علیه ایران به نفت کش ایرانی حمله کرده باشد.

 

به عنوان مثال، زمانی که حمله به دو تأسیسات اصلی تولید نفت عربستان بیش از نیمی از تولید نفت عربستان را نابود کرد، انصارالله یمن مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت اما مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا به سرعت ایران را متهم کرد که این ادعاها از سوی ایران رد شد.

 

با توجه به همه این‌ها، برخی معتقدند احتمال کمی وجود دارد که محمد بن سلمان ولیعهد سعودی که به دلیل عدم جلوگیری از حملات ویرانگر به تأسیسات نفتی این کشور، مورد انتقاد داخلی قرار گرفته است، حمله‌ای را علیه این نفتکش ایرانی دستور داده باشد تا آبروی خود را حفظ کند.

 

اما این سناریو بسیار غیرمحتمل است زیرا یک حمله در مقیاس کوچک به یک نفتکش ایرانی مانند نمونه‌ای که هفته گذشته شاهد آن بودیم، بعید به نظر می‌رسد که نتایج مثبتی را برای بن سلمان به بار آورد. اولا، اگر ایران نتیجه بگیرد که ریاض واقعاً در پشت چنین حمله‌ای قرار دارد ، به راحتی می‌تواند این حمله را تلافی کند. بن‌سلمان می‌داند اگر دستور حمله به این نفتکش را بدهد با واکنش انصارالله مواجه خواهد شد.

 

 

از سوی دیگر ریاض نمی‌خواهد احتمال جنگ با تهران را بالا ببرد. بن سلمان در مصاحبه اخیر خود تاکید کرد که به جای راه حل نظامی خواهان استفاده از راهکار سیاسی در مورد ایران است. دیدارهای نخست وزیر پاکستان با سران ایران و عربستان در این راستا صورت گرفته است و تلاشی برای صلح میان ایران و عربستان است.

 

 

هم چنین عربستان دیگر در صورت رویارویی با ایران نمی‌تواند به کمک مستقیم واشنگتن اعتماد کند. ترامپ در واکنش به حمله به آرامکو دستور نظامی صادر نکرد همچنین نیروهای خود را از سوریه خارج کرده است از طرفی نیروهایی به عربستان برای محافظت از سعودی‌ها اعزام کرده است. این سیاست ترامپ را برای سعودی‌ها به شخصیتی تبدیل کرده است که غیرقابل اعتماد است و نمی‌توانند به او اعتماد کنند و در مورد او حیران شده‌اند.

 

 

جمهوری اسلامی همچنین علاقه‌مند به نزدیکی با عربستان سعودی است. ایران خواهان سازش با عربستان است. ایران با امضای برجام نشان داد اگر منافع آنها و غرور بین‌المللی ایران حفظ شود، خواهان توافق با جامعه بین‌المللی است.

 

ایران اکنون نفوذ قابل توجهی در عراق و لبنان دارد، مطمئنا تاکنون هیچ نیرویی مانند ایران نتوانسته است در عراق و لبنان نفوذ اینچنینی داشته باشد. انصارالله اکنون به ایران بسیار نزدیک شده‌اند. نقش ایران در سوریه مطمئناً یکی از محورهایی است که ممکن است عاملی برای عدم سازش میان ایران و عربستان باشد.

 

 

مقام‌های ایرانی مدتی است که از تمایل خود برای مذاکره با کشورهای منطقه و تمایل برای کاهش تنش‌ها سخن می‌گویند وزیر امور خارجه ایران ایجاد امنیت را یک مسئولیت جمعی دانسته است. چنین حرف‌هایی تنها در صورتی معنی خواهد یافت که منجر به تغییر معنادار شود، اگر از سوی ایران گام‌های مشخصی برداشته شود تا نشان دهد که آماده احترام به حاکمیت کشورهای عربی است،‌ در عوض، طرف عربی باید موافقت کند تا با ایران به عنوان یک قدرت مهم منطقه‌ای رفتار کند.

 

ریاض و تهران اخیراً در مورد خطرات تشدید تنش صحبت کرده‌اند و تمایل خود را برای یافتن راه حلی برای سازش مطرح می‌کنند؛ راهی که بتواند شرایط را برای هم‌زیستی مسالمت‌آمیز دو قدرت منطقه‌ای فراهم کند. این اتفاق می‌تواند باعث صلح پایدار در منطقه شود، میانجی‌ها می‌توانند کمک بزرگی در این راستا کنند و شرایط را برای صلح در خاورمیانه فراهم کنند.

 

با این وجود برای صلح، ایران باید بپذیرد که حضور خود در سوریه و لبنان را کاهش دهد و عربستان باید بپذیرد ایران یک قدرت مهم منطقه‌ای است و نظرات ایران در مسائل مهم منطقه‌ای مهم است. عربستان باید بپذیرد که نمی‌تواند ایران را نادیده بگیرد.

 

 

صلح هر دو طرف نیازمند تمایل هر دو طرف برای کاهش تنش‌هاست و هر کدام باید قدم‌هایی برای کاهش تنش‌ها بردارند. اگر دو طرف تمایلی برای کاهش تنش‌ها نشان ندهند، منطقه همواره در حالت پرتنش با احتمال جنگ بالا باقی خواهد ماند.